Nieuws

Hoe circulariteit de bodembiologie en weerbaarheid kan stimuleren

Gepubliceerd op
5 december 2022

Het project ‘Kringloop organische stof én bodemweerbaarheid bevorderen’ is afgerond met een eindrapport waarin samenstelling en effecten van 25 organische reststromen zijn beschreven. In het rapport staat o.a. dat diverse, getoetste organische producten de ziektewering van de bodem stimuleerden (in potproeven en tegen één of meer onderzochte pathogenen).

Hergebruik van organische producten

Hergebruik van veilige organische producten in de landbouw is een belangrijke voorwaarde voor het realiseren van kringlooplandbouw. Organische toevoegingen dragen bij aan bodemvruchtbaarheid, bodemstructuur en watervasthoudend vermogen, maar voeden en stimuleren ook het bodemleven waardoor schade door ziekteverwekkers onderdrukt kan worden. Over stimulering van ziektewering en welke organische producten hieraan kunnen bijdragen was bij de start van het project nog weinig bekend.

De belangrijkste onderzoeksvragen in het onderzoeksproject waren:

  1. Welke organische producten kunnen ziektewering verhogen? En is dit specifiek per pathogeen?
  2. Welke eigenschappen van organische producten zijn relevant voor ziektewering?

Hoe is het onderzoek uitgevoerd

Er is een brede screening van uiteenlopende type organische producten (o.a. compost, verenmeel, chitine, digestaat) uitgevoerd. Deze producten zijn getoetst op hun vermogen om ziektewering van de bodem te stimuleren. Hiervoor zijn 25 organische producten van diverse herkomst geselecteerd. Samenstelling, stabiliteit en organische stof karakteristieken werden bepaald, gebruikmakend van de Oxitop en Rock-Eval pyrolyse methode. Producten werden vervolgens door zandgrond, afkomstig van een akkerbouwperceel, gemengd (Vredepeel, 4% OS); grond zonder toevoeging en grond met kunstmest N dienden als controles. Potentieel mineraliseerbare stikstof (PMN) en heet water extraheerbare koolstof (HWC) werden bepaald als maat voor gemakkelijk afbreekbare (labiele) N en C in de bodem. Ziektewering werd bepaald in potproeven tegen vijf aan de bodem toegevoegde pathogenen: (1) wegval tuinkers door Pythium ultimum, (2) ziekteverspreiding in suikerbiet door Rhizoctonia solani AG2-2IIIB, (3) schurft in radijs door Streptomyces scabies, (4) wortelknobbels in sla door Meloidogyne hapla, en (5) groeireductie in sla door Pratylenchus penetrans.

Conclusies uit het onderzoek

Uit al deze metingen en experimenten bleek dat diverse van de getoetste organische producten de ziektewering van de bodem stimuleerden in de uitgevoerde potproeven tegen één of meer van de onderzochte pathogenen. De effecten waren pathogeen-specifiek, zodat er niet één enkele producteigenschap kan worden aangewezen die voor de ziektewering in alle systemen zorgt. Vooral C/N ratio, stikstof-, fosfaat- en zwavelgehalte waren voor ziektewering relevante producteigenschappen. Daarnaast gaf de nieuw toegepaste Rock-Eval pyrolyse techniek aanwijzingen dat de te onderscheiden organische stoffracties in de producten meer inzicht kunnen geven in ziektewering van enkele van de getoetste pathogenen. Als bodemparameter is de potentieel mineraliseerbare stikstof (PMN) vooralsnog het meest indicatief voor ziektewering. Dit type onderzoek in potten zegt vooral iets over de korte termijn effecten van organische producten op de ziektewering van de bodem. Verder onderzoek onder veldomstandigheden zal moeten uitwijzen hoe organische producten kunnen bijdragen aan het verhogen van ziektewering in de praktijk.

Download en lees het rapport Kringloop voor organische stof én bodemweerbaarheid bevorderen.

Dit onderzoek is uitgevoerd als onderdeel van de PPS ‘Kringloop organische stof én bodemweerbaarheid bevorderen’ (LWV19166) en aangevuld met resultaten vanuit het KB-34 programma “Circular and climate neutral society” (KB-34-008-001), met financiering van Topsector Agri & Food, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Brancheorganisatie Akkerbouw, Darling Ingredients International Rendering and Specialities B.V., AquaMinerals B.V., Vereniging Afvalbedrijven (VA), Branche Vereniging Organische Reststoffen, PH Petersen Saatzucht Lundsgaard GmbH, GMB BioEnergie B.V., Delphy B.V., en Cirkellab.

Contact

Joeke Postma